Viswijven? Ordinair zijn ze niet, maar op hun mondje gevallen zijn de zussen Marjan Boersen-Uitgeest en Ineke Vonk-Uitgeest zeker niet. Beiden trouwden een Texelse kottervisser en waren al jong geëmancipeerd. Was de man op zee, dan moest je zelf je boontjes doppen. Aan dat vrije leven komt nu een eind. De ene kotter TX1 vaart inmiddels onder Urkse vlag, de TX94 wordt gesloopt.
Een jankverhaal? Nee, dat willen ze er niet van maken. Maar natuurlijk is er wel een traantje gelaten. Een jarenlange familietraditie hang je niet 'zomaar' aan de wilgen. Daar gingen wel wat onrustige nachten aan vooraf. Moesten de vissersfamilies nu wel of niet die handtekening zetten voor de betalingsregeling van de overheid. Want de ruimte voor vissers neemt immers af als gevolg van het Noordzee-akkoord over de aanleg van windmolenparken op zee. De brandstof is onbetaalbaar en de Brexit zorgt ervoor dat vissers niet overal meer mogen vissen. Dappere kottervisser die dan nog door gaat. Dus kozen ze uiteindelijk voor sanering. Met pijn in het hart dat wel. Ineke: ''Maandenlang wisten we niet van elkaar dat we zouden stoppen. Uiteindelijk vertelde ik het aan Marjan bij onze moeder thuis, en kon zij het ook niet meer voor zich houden. Die beslissing om te stoppen voelde ook wel als een blamage voor onze voorouders, die toch maar een mooi bedrijf hebben opgericht. Ergens voelde het als falen. Maar met dat gevoel leer je ook weer te dealen.'' Marjan: ''Wat ook scheelt: beiden staan we positief in het leven. Je moet er toch iets moois van maken.''
Geschiedenis
Helemaal weg te denken zijn de TX94 en TX1 nooit. Op de kade in de haven van Oudeschild zie je levendige foto's van het leven aan boord bij de Texelse kottervissers. Een fotoproject van de zussen, in samenwerking met de Texelse fotograaf René Pop, waarin het leven aan boord van een kotter centraal staat. Een geschiedenis vastgelegd in de coronatijd. En daarvan verschijnt binnenkort ook een fotoboek. In april gaat het casco naar de sloop, vertellen de zussen aan boord van de TX94 op omgekeerde kratjes met daarop de zittingen van de bank in het gesloopte nog niet zolang geleden opgeknapte kombuis.
Smoorverliefd
Ineke ontmoette visser Adrie in de bar. Direct smoorverliefd. Marjan liet haar oog vallen op de vissende Kees in de plaatselijke disco. En ook bij hen schoot cupido raak. Vissers- en boerenzonen, veel meer keus was er niet in hun vriendengroepen, lachen ze. Ineke: ''Nu raken ze uitgestorven, maar vroeger lag de haven vol met vissersboten. En in Oudeschild en Oosterend woonden al die vissersfamilies.''
Zowel Ineke als Marjan kregen drie kinderen. Hun zonen Cor, Thijs en Koos rolden in het familiebedrijf. Wennen aan een man op zee ging vanzelf. Doordeweeks op zee en in de weekenden thuis is misschien wel het geheime recept van een goed huwelijk, menen ze. Ineke: ''Je raakte niet in de sleur van een huwelijk.'' Marjan: ''En vrijdag was de mooiste dag van de week als de mannen weer thuis kwamen.''
Scheveningen Radio
Even een appje sturen of facetimen als je lief aan boord zat, zo zag het er vroeger echt niet uit. De zussen waren afhankelijk van Scheveningen Radio. Ineke: ''Iedere middag en avond zat je aan de radio gekluisterd. Dan berichtten de zeelui dat het goed ging. Eenzijdige communicatie. Als er problemen waren, lieten ze dat meestal niet merken. Je kunt er ook niks mee. Stormde het op het eiland dan wist je dat de storm op zee al geluwd was. En het kennelijk goed was afgelopen.''
Marjan: ''Alleen in nood namen we contact op via Radio Scheveningen. We knapten onze eigen zaakjes op. Pas veel later kon je faxen of bellen. Maar dat liet je wel uit je hoofd, want iedereen las of luisterde mee. Dat waren hele korte gesprekjes van een paar zinnen.''
Ineke: ''Jaren geleden heeft zich overigens wel een scheepsramp voltrokken. Onze kotter kreeg een aanvaring en is gezonken. Zo heb ik – en wij allemaal – geleerd dat de kotter niet op één staat, maar je familie. Dat was bij de oudere generatie echt wel anders. De kotter ging voor alles.''
Emancipatie
naast hun latere parttime banen. Vissersvrouwen staan hun mannetje. Ineke: ''Doordeweeks waren we vader en moeder tegelijk. Als vissersvrouw ben je heel zelfstandig. Overigens namen onze partners in het weekend ook het huishouden op zich. Of kookten. Dat waren ze aan boord ook gewend.'' Op Texel waren de zeemansvrouwen een stuk moderner dan die uit Urk of Zeeland, vertellen ze. Marjan: ''Misschien heeft dat wel te maken met de eigenzinnigheid en nuchterheid van de Texelse bewoners. Wij vonden het bespottelijk als vrouwen niet alles mochten.''
Hun mannen fulltime thuis, dat moet wennen zijn. Marjan met een knipoog: ''Dat komt vast goed. Wat fijn is dat we door het ontmantelen van de kotter de tijd hebben om afscheid te nemen van het vissersleven. Als een soort rouwproces. Daarna hebben mijn man en zoon rustig de tijd om te kijken naar hun toekomst.''
Ineke: ''Ik gun mijn zonen een mooie toekomst en heb daar alle vertrouwen in. Adrie is jaren geleden al gestopt met vissen. Samen bouwden wij als walvisliefhebbers de grootste collectie particuliere walvisobjecten op. Een hobby die je behoorlijk in beslag neemt. Een deel van de collectie kun je tegenwoordig zien in Ecomare. We lenen objecten uit. Weet je wat ik wel jammer vind. Dat niet alle kleinkinderen de kans hebben gehad om mee te varen. En zo konden proeven van het vissersleven aan boord.''
Marjan: ''Héél jammer. Dat is toch een stukje traditie.''
