Georgiers verschansten zich in de vuurtoren
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog woedde op Texel nog een hevige strijd. Tijdens deze Opstand der Georgiërs – of Russenoorlog – van april en mei 1945 werd de oude vuurtoren hevig beschoten.
Georgische soldaten, die aan het oostfront krijgsgevangen waren gemaakt en op Texel dienstdeden in het Duitse leger, kwamen in de nadagen van de oorlog in opstand. Ze vreesden dat ze bij terugkeer in eigen land door Stalin naar een Siberisch strafkamp zouden worden doorgestuurd. Toen de geallieerden bezig waren met een winnende opmars in Nederland, besloten ze Texel alvast te bevrijden. In de nacht van 5 op 6 april 1945 was het zo ver. De Georgiërs brachten de Duitse soldaten met wie ze waren gelegerd, in hun slaap om het leven. Ze namen de macht over, maar dat was van zeer korte duur. Er waren toch enkele Duitsers aan het bloedbad ontkomen en die wisten de basis in Den Helder te alarmeren. Woedend stuurde die versterking naar het eiland.
Slagveld
In plaats van een voortijdige bevrijding ontstond op het eiland een hevige guerrillastrijd, die aan honderden burgers, Georgische en Duitse soldaten het leven zou kosten. Boerderijen in de polder Eierland werden in brand geschoten en de Georgiërs steeds verder opgejaagd. In de noordpunt hielden zich in totaal zo’n 110 rebellen op, vanaf 15 april verschanste een deel zich in de vuurtoren. Vanaf de 20e waren zij compleet omsingeld. Een groep Georgiërs wist deze ’s nachts te doorbreken, voor de achtergeblevenen was de situatie hopeloos. Op 21 april zette de Duitse infanterie de aanval op het laatste Georgische bolwerk in, gesteund door tanks en vlammenwerpers. De vuurtoren, die met de hand en tand werd verdedigd, werd ook vanaf Vlieland beschoten. Toen hun munitie op was, wachtte 59 Georgiërs een wrede dood. Zonder pardon werden ze doodgeschoten en in een massagraf bij de boerderij Buitenzorg achtergelaten. Andere Georgische soldaten konden onderduiken bij dappere inwoners, of verstopten zich her en der op het eiland. Pas op 20 mei kwam een einde aan de gevechten: Europa’s laatste slagveld.
Nieuw omhulsel
De vuurtoren onderging na de oorlog een flinke gedaanteverwisseling. Het gehavende baken kreeg een nieuw omhulsel, waardoor hij een stuk dikker werd. De nieuwe bakstenen buitenmuur werd om de oude heen gemetseld. Halverwege de huidige toren is nog een stuk van de oorspronkelijke mantel te zien. Tussen de twee muren kun je een rondje lopen. De granaatinslagen en kogelgaten zijn nog duidelijk herkenbaar en vormen een tastbare herinnering aan een bloedig stuk Texelse historie.
Gemengde gevoelens
Tot op de dag van vandaag is er nog contact met Georgië. In 1982 bracht een gezelschap van de 200 eilanders een bezoek aan de toenmalige Sovjetrepubliek. Toch ligt het ook gevoelig, want ongewild verzeilde Texel in een bloedig conflict dat 117 burgerslachtoffers eiste.
