De oudheidkamer is een klein, knus museum in het centrum van Den Burg. Stap je over de drempel, dan lijkt het wel of je in een tijdmachine 150 jaar terug in de tijd bent geplaatst. Het huis is ingericht alsof de bewoners elk moment thuis kunnen komen. De wisseltentoonstelling op de bovenverdieping gaat dit jaar over speelgoed.
Op Texel zijn er veel leuke mogelijkheden om de weidsheid van het wad te ontdekken. Je kunt bijvoorbeeld op avontuur met een visboot, zeehonden spotten of genieten van een hapje, drankje en het fenomenale uitzicht. Wij zetten een aantal leuke activiteiten op het water voor je op een rijtje.
Droogvaltochten op de Waddenzee
De schipper neemt je tijdens een droogvaltocht mee naar een drooggevallen zandplaat. Via een loopplank kun je van boord en eenmaal met je voeten op de wadbodem vertelt een gids van alles over het rijke bodemleven. Genoeg te zien en een hele bijzondere belevenis!
Wildwatervaren en zeehonden kijken met het Sop Speedy
De perfecte mix van snelheid, zeehonden en avontuur. Vaar naar de zeehonden in deze high speed RIB speedboot. In het zeehondengebied aangekomen vaar je langzaam in het ondiepe water om dichtbij de wilde zeehonden te komen, zonder ze te verstoren.
Zeehondentochten
Met een select gezelschap (ca. 12 personen) vaar je tijdens de zeehondentocht met Het Sop naar een onbewoond, verborgen eiland, waar vaak grote groepen zeehonden in zee zwemmen of uitrusten op het strand. Omdat het geen groot schip is, kun je dichtbij de zeehonden komen. De boot vaart op volle snelheid heen en terug.
Sportvissen met de Rival
De Rival vaart al ruim dertig jaar met sportvissers op het Wad. Schipper Jaap kent alle goede visstekkies. Hij vaart naar een goede visplek en legt dan degene die dat willen uit hoe het beste kan worden gevist. Lekker ontspannen aan boord zitten, vissen en genieten van een onvergetelijke dag.
Monster aan op de TX44
Vanuit de vissershaven van Oudeschild vertrekt de TX44 via de Waddenzee en het Marsdiep naar zandplaat Noorderhaaks. Dit is een belangrijke rustplaats voor zeehonden. Vanaf het dek kun je ze zien liggen op de wadplaten en mooie foto’s maken. Op de terugweg vaart de TX44 langs de grootste marinehaven van Europa: Den Helder. Een unieke kans om deze plek vanaf het water te bewonderen. Onderweg hoor je allerlei interessante wetenswaardigheden over de Waddenzee, de zeehonden en de marinehaven.
Garnalenvissen op de Waddenzee
Schipper Herman neemt je op de TX20 mee voor een vistocht op de Waddenzee. Naast garnalen komt er nog veel meer in het net: krabben, zeesterren, pieterpannen, platvisjes en misschien wel een zandhaai. De vangst gaat in bakken en de schipper legt uit wat er is gevangen. De garnalen worden ter plekke gekookt, de rest van de vangst gaat weer overboord. Na het koken kun je uitgebreid proeven. Zo vers at je ze nooit!
Zeehonden spotten met De Vrijheid
Een vaartocht met De Vrijheid is een echte belevenis. Voel de wind door je haren, adem de zilte lucht in en ga samen met de schipper op zoek naar zeehonden. Onderweg maak je kennis met al het moois dat het Wad te bieden heeft. Ook kun je mee met een Juttertocht, waarbij je gaat jutten voor een schone zee. Wil je liever alleen met je eigen gezelschap op pad? De Vrijheid is ook af te huren voor privévaartochten of andere bijzondere gelegenheden.
Bruuzer Wad Experience
De woeste golven, het zout op je wangen, de zilte smaak in je mond en de wind die door je haren waait: dat is de Wad-experience. Een spectaculaire belevenis voor iedereen die van snelheid, water en golven houdt. Vaar met een flinke snelheid over het water en geniet van een ultieme adrenaline kick.
Exclusieve vaartochten met de Anna
Schipper Frido neemt je op de ‘Anna’ mee voor een unieke zeehondentocht. Interesse in een nog exclusievere vaartocht? Je kunt ook met de Anna meevaren naar de verse vismarkt in Den Oever. Op de terugweg geniet je in stijl van verse oesters en Cava.
Texelaars houden van feestjes, festivals en leuke evenementen. Alle evenementen hebben gemeen dat ze op sien Tessels georganiseerd worden en dat daardoor zelfs de grote festivals gemoedelijk en gezellig zijn. Ook in 2025 kun je weer volop genieten van culinaire hoogstandjes, uitdagende sportevenementen en muziekfestivals. Houd je wel van een lekker hapje, drankje en gezellige (live)muziek? Dan kun je deze zomer je hart ophalen bij diverse festivals op Texel.
Ieder weekend in juli wat te beleven
De maand juli begint feestelijk met festival Sompop in De Waal op 5 juli. Het thema ‘bandje kijken, pilsie drinken’ zegt eigenlijk alles over de sfeer van dit gezellige festival. Een week later – op 12 juli – is er op het strand van Paal 17 SunBeats, hét dance-evenement van Texel waar menig bezoeker jaarlijks naar uitkijkt. Voor meer informatie en tickets, kijk op www.paal17.com/agenda Van 18 tot 20 juli is er bij het Waddenstrandje in Oudeschild het (gratis) Beach Food Festival. Geniet van alles wat voor ons ‘locals’ het leven hier een eilandleven maakt. Op 25 en 26 juli is er op Strandpaviljoen Twaalf het Sunny Side Up festival. Zon, zee, tropische livemuziek, bier en lekker eten zijn de belangrijkste ingrediënten van dit feestje, waarbij het strand transformeert in een soort bountyparadijs. De muziek is erg divers: van reggae tot disco en van brass tot cumbia. Kijk voor kaarten op www.sunnysideupfestival.nl.
De Koog leeft
Badplaats De Koog bruist in de zomer. Halverwege juni vindt de jaarlijkse Ronde om Texel plaats, waarbij WAVES Festival de leukste artiesten regelt voor het avondprogramma. Op 1 augustus is er in de Dorpsstraat ‘Mokum De Koog’, een muzikale dag met Jordaanse gezelligheid. Het einde van het seizoen wordt feestelijk afgesloten op 29 en 30 augustus tijdens het End of Summer weekend. In de cafés vind je livemuziek en dj’s in allerlei genres. Maar wees niet getreurd, want een maand later – van 26 tot 28 september – wordt De Koog omgetoverd tot een cultureel eetfestijn tijdens Texel Culinair. Hetzelfde weekend wordt het strand een waar kleurenpalet in de lucht op het strand bij De Koog tijdens het Windfestival, het grootste vliegerevenement op Texel. De mooiste showvliegers kun je er bewonderen, maar er zijn ook allerlei andere leuke activiteiten voor kinderen.
Eetfestijn met allure
Tijdens Texel Culinair op 26, 27 en 28 september geven Texelse koks een smakelijk visitekaartje af met verrassende amuses en bijzondere gerechtjes waarin veelal Texelse producten zijn verwerkt. Ieder jaar wordt gewerkt met een thema. De restaurateurs en producenten zijn met een stand aanwezig in de Dorpsstraat van De Koog, dat drie dagen lang het culinaire hart vormt van Texel. Een deskundige jury beoordeelt alle gerechtjes in verschillende categorieën.
Georgiers verschansten zich in de vuurtoren
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog woedde op Texel nog een hevige strijd. Tijdens deze Opstand der Georgiërs – of Russenoorlog – van april en mei 1945 werd de oude vuurtoren hevig beschoten.
Georgische soldaten, die aan het oostfront krijgsgevangen waren gemaakt en op Texel dienstdeden in het Duitse leger, kwamen in de nadagen van de oorlog in opstand. Ze vreesden dat ze bij terugkeer in eigen land door Stalin naar een Siberisch strafkamp zouden worden doorgestuurd. Toen de geallieerden bezig waren met een winnende opmars in Nederland, besloten ze Texel alvast te bevrijden. In de nacht van 5 op 6 april 1945 was het zo ver. De Georgiërs brachten de Duitse soldaten met wie ze waren gelegerd, in hun slaap om het leven. Ze namen de macht over, maar dat was van zeer korte duur. Er waren toch enkele Duitsers aan het bloedbad ontkomen en die wisten de basis in Den Helder te alarmeren. Woedend stuurde die versterking naar het eiland.
Slagveld
In plaats van een voortijdige bevrijding ontstond op het eiland een hevige guerrillastrijd, die aan honderden burgers, Georgische en Duitse soldaten het leven zou kosten. Boerderijen in de polder Eierland werden in brand geschoten en de Georgiërs steeds verder opgejaagd. In de noordpunt hielden zich in totaal zo’n 110 rebellen op, vanaf 15 april verschanste een deel zich in de vuurtoren. Vanaf de 20e waren zij compleet omsingeld. Een groep Georgiërs wist deze ’s nachts te doorbreken, voor de achtergeblevenen was de situatie hopeloos. Op 21 april zette de Duitse infanterie de aanval op het laatste Georgische bolwerk in, gesteund door tanks en vlammenwerpers. De vuurtoren, die met de hand en tand werd verdedigd, werd ook vanaf Vlieland beschoten. Toen hun munitie op was, wachtte 59 Georgiërs een wrede dood. Zonder pardon werden ze doodgeschoten en in een massagraf bij de boerderij Buitenzorg achtergelaten. Andere Georgische soldaten konden onderduiken bij dappere inwoners, of verstopten zich her en der op het eiland. Pas op 20 mei kwam een einde aan de gevechten: Europa’s laatste slagveld.
Nieuw omhulsel
De vuurtoren onderging na de oorlog een flinke gedaanteverwisseling. Het gehavende baken kreeg een nieuw omhulsel, waardoor hij een stuk dikker werd. De nieuwe bakstenen buitenmuur werd om de oude heen gemetseld. Halverwege de huidige toren is nog een stuk van de oorspronkelijke mantel te zien. Tussen de twee muren kun je een rondje lopen. De granaatinslagen en kogelgaten zijn nog duidelijk herkenbaar en vormen een tastbare herinnering aan een bloedig stuk Texelse historie.
Gemengde gevoelens
Tot op de dag van vandaag is er nog contact met Georgië. In 1982 bracht een gezelschap van de 200 eilanders een bezoek aan de toenmalige Sovjetrepubliek. Toch ligt het ook gevoelig, want ongewild verzeilde Texel in een bloedig conflict dat 117 burgerslachtoffers eiste.
Het verhaal van Harold Kious en de gedenkstenen op Texel
Op Texel markeren gedenkstenen de plekken waar geallieerde vliegeniers hun laatste vlucht maakten. Deze stenen zijn stille getuigen van de Tweede Wereldoorlog. Bram van Dijk heeft zijn leven gewijd aan het opsporen van nabestaanden van deze helden. Zijn missie? Nabestaanden vertellen wat er werkelijk met hun geliefden is gebeurd. Dit jaar, tachtig jaar na de bevrijding, herinnert het verhaal van Harold Kious ons aan moed en opoffering van degenen die voor onze vrijheid hebben gestreden.
De crash boven de Waddenzee
Op 4 maart 1943 vertrok Harold Kious, co-piloot op een Amerikaanse B-17 bommenwerper, voor zijn achtste missie. Het doel: de spoorwegen in Hamm, Duitsland. De heenreis verliep zonder incidenten, maar op de terugweg werd het toestel geraakt door Duits afweergeschut. De schade was groot en de bemanning moest het brandende vliegtuig verlaten boven de ijskoude Waddenzee.
Kious probeerde te ontsnappen via de achterkant van het vliegtuig, maar de doorgang was geblokkeerd. Uiteindelijk vond hij een uitweg door een gat in de deur, erin geslagen door rondvliegende brokstukken. Terwijl kogels om hem heen vlogen, sprong hij in het ijskoude water. De kou was ondraaglijk en Kious verloor het bewustzijn. Wonder boven wonder werd hij uren later gered.
Heldendom op de veerboot
De redding van Kious was te danken aan de moedige Texelaars Kees Krijnen, Cornelis Boekel, Willem Griek en Piet Vlas. Ondanks het bevel van een Duitse officier om de Amerikaan niet te helpen, besloot kapitein Vlas anders. Met de woorden ‘Donder op, dit schip is van mij!’ negeerde hij de Duitse bevelen. Krijnen, Boekel en Griek brachten Kious veilig aan boord en leverden hem af bij de haven, waar de bezetters hem hebben opgepakt.
De ontmoeting na veertig jaar
In 1986, meer dan veertig jaar na de oorlog, werd Kious in New Mexico gebeld door Willem Bakker uit Nederland. Dit telefoontje leidde tot een emotionele hereniging met zijn redders. Kious ontdekte dat hij niet door de Duitsers, maar door moedige Texelaars was gered. In 1987 keerde hij terug naar Texel, het eiland werd zijn tweede thuis. Hij zag 4 maart 1943 ook wel als zijn tweede geboortedag.
Gedenkstenen als symbool van vrijheid
De herinneringsplaquette in Oudeschild eert de dappere reddingsactie en de mannen die hun leven riskeerden voor een onbekende. Het verhaal van Harold Kious is slechts één van de vele verhalen die in steen zijn vereeuwigd op Texel. Dankzij mensen als Bram van Dijk blijven deze verhalen levend, zodat wij tachtig jaar vrijheid niet alleen vieren, maar ook begrijpen.
De gedenkstenen worden onderhouden door de Texelse Veteranen. In het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel zijn meer verhalen te lezen van onze helden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze herinneren ons eraan dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is en dat de moed van enkelen het leven van velen kan veranderen.
----
The Story of Harold Kious and the Memorial Stones on Texel
For eighty years, Texel has honored the bravery of Allied pilots with memorial stones marking the sites of their last flights. One such story is that of Harold Kious, whose B-17 bomber was shot down over the Wadden Sea in 1943. After surviving the icy waters, he was rescued by courageous Texel locals who defied German orders. In 1987, Kious returned to Texel. These memorials, maintained by local veterans, remind us that freedom is never taken for granted.
----
Die Geschichte von Harold Kious und den Gedenksteinen auf Texel
Seit achtzig Jahren ehrt Texel den Mut alliierter Piloten mit Gedenksteinen an den Orten ihrer letzten Flüge. Ein Beispiel ist Harold Kious, dessen B-17-Bomber 1943 über dem Wattenmeer abgeschossen wurde. Er überlebte das eisige Wasser und wurde von mutigen Texelern gerettet, die deutsche Befehle ignorierten. 1987 kehrte Kious auf die Insel zurück. Diese Gedenksteine erinnern uns daran, dass Freiheit nicht selbstverständlich ist.
Jacco van de Ree is eigenaar van het imkerbedrijf Bijenraadsel. Achttien jaar geleden maakte hij samen met zijn vrouw de stap om naar Texel te verhuizen, op zoek naar een nieuw avontuur en een leven dichter bij de natuur. Het bleek een schot in de roos.
Om hun leven op Texel vorm te geven, zocht Jacco naar een leuke manier om in zijn levensonderhoud te voorzien. Zijn keuze viel op bijen – dieren die hem al langere tijd fascineerden. In Den Haag, waar hij destijds woonde, had Jacco al een aantal bijenvolken. ‘Texel bood mij de kans om deze passie verder uit te breiden. Bijen zijn bijzondere dieren,’ vertelt Jacco. ‘Er zijn enorm veel soorten, net zoals bij vogels. Ik werk met de zwarte honingbij, een oersterke en robuuste soort die in de rest van Nederland als uitgestorven wordt beschouwd, maar op Texel gelukkig nog voorkomt.’ Deze oorspronkelijke ‘oerbij’ produceert minder honing dan haar gemanipuleerde soortgenoten, maar is veerkrachtiger en past perfect bij Jacco’s natuurlijke imkerfilosofie.
Bijzondere werkwijze
Momenteel beheert Jacco zo’n dertig bijenvolken. ‘Een bijenvolk kan bestaan uit meer dan veertigduizend bijen. Eigenlijk is één bij geen bij, ze vormen samen een levend organisme,’ legt hij uit. Waar een gemiddelde bijenkast jaarlijks twintig kilo honing produceert, haalt Jacco slechts drie kilo af voor de verkoop. ‘De rest laat ik bij mijn bijen, zodat ze zelfvoorzienend blijven. Veel commerciële imkers vervangen de honing door suikerwater, maar ik kies voor een zo natuurlijk mogelijke aanpak.’ Waar de honing de leverancier van energie is, is stuifmeel de bouwstof. Jonge bijen groeien door stuifmeel, dat bijna alle essentiële aminozuren, vitaminen en vetten bevat,’ vertelt Jacco. ‘Het staat al sinds mensenheugenis bekend om weerstand-verhogende en geneeskrachtige eigenschappen.’
Propolis
Naast honing richt Jacco zich op productie en verkoop van propolis, een uniek kleverig goedje dat bijen gebruiken om hun kasten te verstevigen en te beschermen. ‘Pro-polis betekent letterlijk 'voor de stad'. Verschillende soorten bomen scheiden hars uit om zich te beschermen tegen letsels. Bijen verzamelen deze hars en voegen hier bij de verwerking een aantal stoffen aan toe. Dat product noemen wij de ‘propolis’. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat propolis effectief is tegen virussen, schimmels en bacteriën.’ Jacco verwerkt propolis tot zalven en tincturen, die geliefd zijn bij fysiotherapeuten en pedicures door het hele land.
Bewustwording
Voor Jacco draait imkeren niet alleen om producten maken, maar ook om bewustwording. ‘Zonder bijen en hun bestuivingsdiensten zijn er geen zaden en vruchten om de wereld te voeden,’ benadrukt hij. Daarom organiseert hij rondleidingen op zijn Texelse bijenlocaties. Tijdens deze rondleidingen vertelt hij over het leven van bijen en hoe mensen zelf kunnen bijdragen om ze te beschermen. ‘Koop bijvoorbeeld echte honing in plaats van goedkope imitatiehoning van suikersiroop. Beter iets minder van iets goeds dan veel van iets slechts,’ is zijn advies. Naast honing en propolis maakt Jacco bijenwaskaarsen, honingwijn, boenwas en conserveringsdoeken. Zijn producten zijn verkrijgbaar via zijn website en in lokale winkels zoals Novalishoeve in Den Hoorn, VOC De Kade in Oudeschild en Drogisterij Mets in Den Burg.
Duits
Jacco van de Ree, Besitzer von Bijenraadsel, zog vor 18 Jahren nach Texel, um näher an der Natur zu leben. Er arbeitet mit der schwarzen Honigbiene, einer robusten Art. Seine Imkerei setzt auf natürliche Methoden, er nimmt nur wenig Honig ab und ersetzt ihn nicht durch Zuckerwasser. Neben Honig produziert er Propolis für medizinische Zwecke. Jacco organisiert Führungen, um das Bewusstsein für die Bedeutung von Bienen zu stärken. Seine Produkte sind lokal und online erhältlich.
English
Jacco van de Ree, owner of Bijenraadsel, moved to Texel 18 years ago to live closer to nature. He works with the black honeybee, a resilient species. His beekeeping follows natural principles, harvesting only minimal honey and not replacing it with sugar water. In addition to honey, he produces propolis for medicinal use. Jacco organizes tours to raise awareness about bees' importance. His products are available locally and online.
Het meest ongerepte stukje Texel
Op minder dan twee kilometer ten zuidwesten van Texel, iets westelijk van het Marsdiep, ligt een uniek natuurgebied: het onbewoonde eiland Noorderhaaks. Nog geen twee meter hoog is de zandplaat, maar dat is genoeg om alleen bij superstormvloed onder te lopen. En dus is het een echt eiland.
Dit stukje Texels grondgebied, dat door de eilanders zelf Razende Bol wordt genoemd, meet bij laag water zo’n vier vierkante kilometer. Bij hevige storm loopt de zandplaat soms helemaal onder. Zo woest en ruig als het er aan toe gaat bij zwaar weer, zo verstild en zelfs een beetje woestijnachtig is het er op warme, zomerse dagen. Verder is er niets op de Razende Bol. Alleen zand. En zeehonden en vogels. Veel zeehonden en vogels…
De Razende Bol is ontstaan doordat water uit de Waddenzee bij eb stuit op de opkomende vloed vanaf de Noordzee. De stromingen botsen als het ware op elkaar en het zand in het water bezinkt. De zandplaat verandert voortdurend van plaats en omvang, als een soort wandelend landschap. Momenteel rukt ‘de Bol’ per jaar wel honderd meter op in noordoostelijke richting. Ooit was in dit gebied een vergelijkbare zandplaat met de naam Onrust. Deze plaat groeide eind negentiende eeuw vast aan Texel. Of dat ook met de Razende Bol zal gebeuren is onzeker. De stroming in vaargeul het Molengat, tussen Texel en de Razende Bol, lijkt daarvoor vooralsnog te sterk.
Kraamkamer
De Razende Bol is belangrijk als rustgebied én kraamkamer voor twee soorten zeehonden: de gewone zeehond en de grijze zeehond. De grijze zeehond werpt haar jongen in de winter, de gewone zeehond in de zomer. Het eilandje is daarnaast een belangrijke rust- en broedplaats voor vogels. Bijna het hele jaar fungeert het als tussenstop voor grote aantallen trekvogels. Meeuwen, eidereenden, aalscholvers, slechtvalken, wulpen en stelt- en strandlopers rusten er uit en verzamelen er voedsel voor hun trek verder zuid- of juist noordwaarts. Onder de vogels die er broeden vind je onder meer bontbek- en strandplevieren en dwergsterns. De broedende vogels hoeven hier niet te vrezen voor roofdieren als vossen, die komen op de Razende Bol niet voor. Dat betekent niet dat de nesten veilig zijn, want bij een flinke storm loopt de zandplaat soms helemaal onder. Het gebeurt vrijwel iedere broedtijd wel een keer. Dan zijn alle legsels alsnog verloren en moeten de vogels opnieuw beginnen…
Do’s and don’ts
Niet alleen dieren vinden de Razende Bol aantrekkelijk. Het eilandje is een populaire bestemming voor boottochtjes vanuit de plezierhavens van Den Helder en Oudeschild. Op zomerse dagen kan het er behoorlijk druk zijn. Om de natuur in het algemeen en zogende zeehonden en broedende vogels in het bijzonder niet te verstoren, is de noordkant van het eiland voor publiek afgesloten. Natuurstichting Landschap Noord-Holland Noord heeft een website gemaakt met do’s and don’ts: www.razendebol.info. Daar vind je ook meer info, een plattegrond en een mooi filmpje.
Johannes/Johanna
In december 2012 spoelde er op de Razende Bol een enorme nog levende bultrug aan. Misschien herinner je je het verhaal nog: bultrug Johannes die later Johanna bleek. Heel Nederland was in rep en roer. Een paar dagen later landde er zeshonderd meter verderop ook nog een dode potvis. Deze bleek bij ontleding 83 kilo ambergris in zijn darmen te hebben, een zeer zeldzame, kostbare stof, die wordt gebruikt in de parfumindustrie. Natuurcentrum/zeehondenopvang Ecomare verkocht het spul later voor – naar verluid – een bedrag tussen een half en één miljoen euro.
Die Razende Bol – Ein unberührtes Stück Texel
Die Razende Bol, auch Noorderhaaks genannt, ist eine unbewohnte Sandbank südwestlich von Texel. Sie verändert ständig ihre Form und dient als wichtige Brut- und Raststätte für Vögel sowie als Kinderstube für Seehunde. Aufgrund der starken Strömung bleibt sie isoliert. Besucher kommen oft mit Booten, doch zum Schutz der Natur sind einige Bereiche gesperrt. 2012 strandete hier der berühmte Buckelwal „Johannes“, der später als „Johanna“ identifiziert wurde.
The Razende Bol – Texel’s Wildest Spot
The Razende Bol, or Noorderhaaks, is an uninhabited sandbank southwest of Texel, constantly shifting due to currents. It serves as a crucial breeding and resting area for birds and seals. Though popular for boat trips, parts are closed to protect wildlife. In 2012, the stranded humpback whale "Johannes," later identified as "Johanna," made headlines. A nearby sperm whale also carried rare, valuable ambergris in its stomach.
Dit jaar markeert de honderdste geboortedag van Jan Wolkers, een van de grootste Nederlandse schrijvers en kunstenaars van de twintigste eeuw. Wolkers liet niet alleen een onuitwisbare indruk achter in de Nederlandse literatuur en kunst, maar hij verbond zijn naam ook onlosmakelijk met Texel, het eiland waar hij van 1980 tot zijn overlijden in 2007 woonde. De relatie tussen Jan Wolkers en Texel was er één van wederzijdse verrijking: het eiland bracht hem inspiratie, rust en natuur, terwijl hij Texel in de nationale schijnwerpers zette.
De keuze voor Texel
In 1980 vestigden Jan Wolkers en zijn vrouw Karina zich op Texel. Het eiland bood hen een toevluchtsoord, ver weg van de drukte en hectiek van het vaste land. De natuur van Texel – met zijn uitgestrekte stranden, duinen, bossen en vogelrijke gebieden – vormde een onuitputtelijke bron van inspiratie voor Wolkers. De stilte en ruimte van het eiland sloten naadloos aan bij zijn verlangen naar een harmonieus bestaan, waarin kunst, literatuur en natuur samensmolten.
Wolkers was gefascineerd door de seizoenen en de flora en fauna van Texel. Zijn liefde voor de natuur kwam niet alleen tot uiting in zijn schilderijen en beeldhouwwerken, maar ook in zijn literatuur, waarin hij regelmatig de kwetsbaarheid en schoonheid van de natuur benadrukte. Texel werd voor Wolkers een microkosmos waar hij zijn artistieke visie verder kon ontwikkelen.
Wolkers en de achtertuin
Een van de meest tastbare manieren waarop Wolkers zijn verbondenheid met Texel liet zien, was in zijn achtertuin. Samen met Karina legde hij een weelderige tuin aan rondom hun huis. Deze tuin was meer dan een toevluchtsoord; het was een levend kunstwerk waarin hij experimenteerde met planten en materialen. De tuin werd beroemd dankzij de VPRO-serie De Achtertuin van Jan Wolkers, die in 2002 en 2003 werd uitgezonden. In de serie liet Wolkers met zijn kenmerkende enthousiasme en humor zien hoe hij de natuur observeerde en waardeerde. Hij vertelde over de vogels, insecten en bloemen in zijn tuin, waardoor kijkers een intiem inkijkje kregen in zijn leven op Texel.
De serie was een onverwacht succes en bracht zowel Wolkers als Texel in de huiskamers van duizenden Nederlanders. Texel werd niet langer alleen geassocieerd met toerisme en stranden, maar ook met de diepere, poëtische band die Wolkers er mee had. Zijn liefde voor de natuur en het eiland inspireerde veel mensen om met andere ogen naar hun eigen omgeving te kijken.
Texel in Wolkers’ werk
Texel speelde ook een belangrijke rol in Wolkers’ literaire en beeldende werk. Hoewel veel van zijn bekendste romans, zoals Terug naar Oegstgeest en Turks Fruit, al vóór zijn verhuizing naar Texel waren geschreven, weerspiegelt zijn latere werk steeds vaker zijn leven op het eiland. In essays, interviews en columns beschreef hij het landschap en de natuur met een lyrische precisie die typerend is voor zijn stijl.
Ook in de film Zomerhitte (2008), gebaseerd op zijn gelijknamige novelle, speelt Texel een prominente rol. De film werd grotendeels opgenomen op het eiland en toont de unieke schoonheid van de Texelse duinen en stranden. Hoewel de film na zijn dood werd uitgebracht, is het een treffend eerbetoon aan de plek die zo’n grote invloed op zijn leven had.
De invloed van Wolkers op Texel
Jan Wolkers’ aanwezigheid op Texel had een grote impact op het eiland en zijn bewoners. Als bekende schrijver en kunstenaar bracht hij een zekere allure naar Texel. Zijn openheid, passie voor de natuur en uitgesproken persoonlijkheid maakten hem een geliefde figuur op het eiland. Bovendien zorgde zijn bekendheid ervoor dat Texel als cultureel en natuurlijk toevluchtsoord op de kaart werd gezet.
Wolkers’ rol als ambassadeur van Texel werd versterkt door de media-aandacht die hij genereerde. Zijn liefde voor het eiland inspireerde niet alleen toeristen, maar ook eilandbewoners om trots te zijn op hun unieke leefomgeving. Bovendien stimuleerde zijn aanwezigheid de culturele scene op Texel. In 2007 werd de Jan Wolkersprijs ingesteld, een jaarlijkse prijs voor het beste Nederlandse natuurboek, waarmee zijn nalatenschap en zijn band met de natuur blijvend worden geëerd.
Een blijvende erfenis
De wederzijdse relatie tussen Jan Wolkers en Texel heeft een blijvend stempel gedrukt op het eiland. Voor Wolkers was Texel een plek van rust, inspiratie en natuur, waar hij zijn creatieve talenten kon ontplooien. Voor Texel bracht hij een culturele en literaire rijkdom die nog steeds wordt gekoesterd. Dit honderdste geboortejaar van Wolkers biedt een uitgelezen kans om stil te staan bij de diepe band tussen de kunstenaar en het eiland.
In 2025, honderd jaar na zijn geboorte, blijven zijn woorden, beelden en natuurobservaties resoneren – niet alleen op Texel, maar in heel Nederland. Het eiland is veranderd door zijn aanwezigheid, net zoals hij werd gevormd door de schoonheid en rust die Texel bood. Zo blijven Jan Wolkers en Texel voor altijd met elkaar verbonden, als een symbiose van mens en natuur.
A Mutual Source of Inspiration
2023 marks the 100th birthday of Jan Wolkers, a celebrated Dutch writer and artist. Wolkers found inspiration in Texel, where he lived from 1980 until his death in 2007. The island provided peace and natural beauty that deeply influenced his art and literature. Wolkers' garden became an artistic project, and his bond with Texel is reflected in his works, such as the TV series De Achtertuin van Jan Wolkers and the film Zomerhitte. His legacy continues to inspire.
Eine gegenseitige Inspirationsquelle
2023 ist das 100. Geburtsjahr von Jan Wolkers, einem berühmten niederländischen Schriftsteller und Künstler. Wolkers fand Inspiration auf Texel, wo er von 1980 bis zu seinem Tod 2007 lebte. Die Insel bot ihm Ruhe und natürliche Schönheit, die seine Kunst und Literatur stark beeinflussten. Wolkers' Garten wurde zu einem künstlerischen Projekt, und seine Verbindung zu Texel spiegelt sich in seinen Werken wie der TV-Serie De Achtertuin van Jan Wolkers und dem Film Zomerhitte wider. Sein Erbe inspiriert weiterhin.
Maarten Brugge (45) struint bij ruig weer het strand af. En dat is er met de paplepel ingegoten. Hij komt uit een juttersfamilie.
Noordwesterstorm? Dan kan jutter Maarten Brugge niet slapen, kriebelt zijn bloed en giert de adrenaline door zijn lijf. Onrust! Hij moet er uit en op z'n jutfiets naar het Texelse strand. Windkracht 10, stuifzand om zijn oren, hangend tegen de wind, turend in de verte, hagel of sneeuw vastgeplakt in zijn wimpers of drijfnat door een zomerse bui. Een jutter trotseert de elementen voor het avontuur en geeft zelden op. De jutter wil de strandvonder voor zijn; dát is de sport en de kick. Stiekem hout en goederen uit overboord gevallen containers achterover slaan en ze verstoppen in de duinen. “Dat het niet mag, blijft spannend! Dan zie je plots de koplampen van de strandvonder in de verte opdoemen en moet je wegwezen met je smokkelwaar.”
Tijdens een stevige storm staat Maarten om 5 uur 's ochtends op het strand. “Van alles wat ik vind wil ik het verhaal weten, eerder rust ik niet. Dus duik ik achter de laptop en ontdek ik dat ik bijvoorbeeld een teenkoot van een reuzehert gevonden heb”, vertelt hij in zijn jutterscave met duizenden aanspoelsels. Zo ook vracht van MSC Zoe die in 2019 in de problemen kwam en wereldnieuws werd. “In mijn cave vind je dertig jaar jutten terug. Ook spullen die mijn vader en opa nog hebben gejut.”
Juttersbloed
Met opa en vader ging hij al op pad toen hij nog maar net kon lopen. Drie generaties juttersbloed. “Mijn moeder hield mij als kind thuis van de kleuterschool als het stormde. Ze vond het belangrijk dat ik met mijn opa meeging. Prachtig, hand-in-hand het strand afstruinen. Bij mijn opa thuis werd er vroeger gejut uit broodwinning. Zijn familie had dat extraatje nodig. Scheepsladingen werden verkocht en met het gejutte hout werd het huis verwarmd of op gekookt. Jutten was echt een manier van overleven, nu is het vooral een verslavende sport. In ons familiehotel Hotel De Waal vertel ik deze juttersverhalen. Toeristen hangen aan mijn lippen.”
Jut je lading van waarde en vat de strandvonder je in de kraag, dan ben je de sigaar met een flinke boete. Zo reden jutters, en andere eilandbewoners, ruim drie decennia geleden met autoladingen vol sigaretten op en af het strand bij de vuurtoren. Miljoenen sigaretten spoelden aan. Strandvonders hadden de situatie niet meer in de hand. “Ik was dertien en er als de kippen bij. Ik droogde sigaretten en verkocht de nog dichte pakjes op de middelbare school. Het was een leuk zakcentje.”
Flessenpost
Hé, flessenpost uit Slowakije, dan gaat je fantasie toch aan de slag. Man op onbewoond eiland of schipbreuk geleden. Verlangend naar vrouw, kind en rantsoen. Die flessenpost was abacadabra voor Maarten. Google Translate bakte er ook niks van. “Zo'n halfbakken vertaling. Maar het bleek dat een zeeman z'n flessenpost aan zijn zoon overboord gooide tussen Frankrijk en Engeland. Die zoon heb ik later gevonden via Facebook. Helaas heb ik nooit een reactie gekregen. Balen, want nu heb ik mijn verhaal niet compleet.”
En nee, die gele badeendjes zijn niet afkomstig van de Hema (een manier om in het restaurant een kopje koffie te drinken met een andere eenzame bezoeker, red). Op de eendjes staat een Engels telefoonnummer. “Ik kreeg steeds een antwoordapparaat, maar door het kengetal kon ik zien dat ze uit Cornwall kwamen. Die eendjes hadden dus een flinke afstand afgelegd. Via internet kwam ik erachter dat de eendjes werden ingezet bij de rubber duck games. Bij die wedstrijden worden ze losgelaten in rivieren en op zee. Engelsen zijn er gek op.”
Walvis
Wat er nog op zijn verlanglijstje staat? “Dat is een lastige vraag, omdat het om herinneringen gaat. Alles wat je vindt, is van waarde. Als ik dan echt iets moet noemen: een walvisachtige. Iedere keer dat er een levende potvis of bultrug aanspoelt, ben ik net van het eiland. Beetje jammer!”
