De oudheidkamer is een klein, knus museum in het centrum van Den Burg. Stap je over de drempel, dan lijkt het wel of je in een tijdmachine 150 jaar terug in de tijd bent geplaatst. Het huis is ingericht alsof de bewoners elk moment thuis kunnen komen. De wisseltentoonstelling op de bovenverdieping gaat dit jaar over speelgoed.

Default Image

Het verhaal van Harold Kious en de gedenkstenen op Texel

Op Texel markeren gedenkstenen de plekken waar geallieerde vliegeniers hun laatste vlucht maakten. Deze stenen zijn stille getuigen van de Tweede Wereldoorlog. Bram van Dijk heeft zijn leven gewijd aan het opsporen van nabestaanden van deze helden. Zijn missie? Nabestaanden vertellen wat er werkelijk met hun geliefden is gebeurd. Dit jaar, tachtig jaar na de bevrijding, herinnert het verhaal van Harold Kious ons aan moed en opoffering van degenen die voor onze vrijheid hebben gestreden.

De crash boven de Waddenzee
Op 4 maart 1943 vertrok Harold Kious, co-piloot op een Amerikaanse B-17 bommenwerper, voor zijn achtste missie. Het doel: de spoorwegen in Hamm, Duitsland. De heenreis verliep zonder incidenten, maar op de terugweg werd het toestel geraakt door Duits afweergeschut. De schade was groot en de bemanning moest het brandende vliegtuig verlaten boven de ijskoude Waddenzee.

Kious probeerde te ontsnappen via de achterkant van het vliegtuig, maar de doorgang was geblokkeerd. Uiteindelijk vond hij een uitweg door een gat in de deur, erin geslagen door rondvliegende brokstukken. Terwijl kogels om hem heen vlogen, sprong hij in het ijskoude water. De kou was ondraaglijk en Kious verloor het bewustzijn. Wonder boven wonder werd hij uren later gered.

Heldendom op de veerboot
De redding van Kious was te danken aan de moedige Texelaars Kees Krijnen, Cornelis Boekel, Willem Griek en Piet Vlas. Ondanks het bevel van een Duitse officier om de Amerikaan niet te helpen, besloot kapitein Vlas anders. Met de woorden ‘Donder op, dit schip is van mij!’ negeerde hij de Duitse bevelen. Krijnen, Boekel en Griek brachten Kious veilig aan boord en leverden hem af bij de haven, waar de bezetters hem hebben opgepakt.

De ontmoeting na veertig jaar
In 1986, meer dan veertig jaar na de oorlog, werd Kious in New Mexico gebeld door Willem Bakker uit Nederland. Dit telefoontje leidde tot een emotionele hereniging met zijn redders. Kious ontdekte dat hij niet door de Duitsers, maar door moedige Texelaars was gered. In 1987 keerde hij terug naar Texel, het eiland werd zijn tweede thuis. Hij zag 4 maart 1943 ook wel als zijn tweede geboortedag.

Gedenkstenen als symbool van vrijheid
De herinneringsplaquette in Oudeschild eert de dappere reddingsactie en de mannen die hun leven riskeerden voor een onbekende. Het verhaal van Harold Kious is slechts één van de vele verhalen die in steen zijn vereeuwigd op Texel. Dankzij mensen als Bram van Dijk blijven deze verhalen levend, zodat wij tachtig jaar vrijheid niet alleen vieren, maar ook begrijpen.

De gedenkstenen worden onderhouden door de Texelse Veteranen. In het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum Texel zijn meer verhalen te lezen van onze helden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze herinneren ons eraan dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is en dat de moed van enkelen het leven van velen kan veranderen.

----

The Story of Harold Kious and the Memorial Stones on Texel
For eighty years, Texel has honored the bravery of Allied pilots with memorial stones marking the sites of their last flights. One such story is that of Harold Kious, whose B-17 bomber was shot down over the Wadden Sea in 1943. After surviving the icy waters, he was rescued by courageous Texel locals who defied German orders. In 1987, Kious returned to Texel. These memorials, maintained by local veterans, remind us that freedom is never taken for granted.

----

Die Geschichte von Harold Kious und den Gedenksteinen auf Texel
Seit achtzig Jahren ehrt Texel den Mut alliierter Piloten mit Gedenksteinen an den Orten ihrer letzten Flüge. Ein Beispiel ist Harold Kious, dessen B-17-Bomber 1943 über dem Wattenmeer abgeschossen wurde. Er überlebte das eisige Wasser und wurde von mutigen Texelern gerettet, die deutsche Befehle ignorierten. 1987 kehrte Kious auf die Insel zurück. Diese Gedenksteine erinnern uns daran, dass Freiheit nicht selbstverständlich ist.

Jacco van de Ree is eigenaar van het imkerbedrijf Bijenraadsel. Achttien jaar geleden maakte hij samen met zijn vrouw de stap om naar Texel te verhuizen, op zoek naar een nieuw avontuur en een leven dichter bij de natuur. Het bleek een schot in de roos. 

Om hun leven op Texel vorm te geven, zocht Jacco naar een leuke manier om in zijn levensonderhoud te voorzien. Zijn keuze viel op bijen – dieren die hem al langere tijd fascineerden. In Den Haag, waar hij destijds woonde, had Jacco al een aantal bijenvolken. ‘Texel bood mij de kans om deze passie verder uit te breiden. Bijen zijn bijzondere dieren,’ vertelt Jacco. ‘Er zijn enorm veel soorten, net zoals bij vogels. Ik werk met de zwarte honingbij, een oersterke en robuuste soort die in de rest van Nederland als uitgestorven wordt beschouwd, maar op Texel gelukkig nog voorkomt.’ Deze oorspronkelijke ‘oerbij’ produceert minder honing dan haar gemanipuleerde soortgenoten, maar is veerkrachtiger en past perfect bij Jacco’s natuurlijke imkerfilosofie.

Bijzondere werkwijze
Momenteel beheert Jacco zo’n dertig bijenvolken. ‘Een bijenvolk kan bestaan uit meer dan veertigduizend bijen. Eigenlijk is één bij geen bij, ze vormen samen een levend organisme,’ legt hij uit. Waar een gemiddelde bijenkast jaarlijks twintig kilo honing produceert, haalt Jacco slechts drie kilo af voor de verkoop. ‘De rest laat ik bij mijn bijen, zodat ze zelfvoorzienend blijven. Veel commerciële imkers vervangen de honing door suikerwater, maar ik kies voor een zo natuurlijk mogelijke aanpak.’ Waar de honing de leverancier van energie is, is stuifmeel de bouwstof. Jonge bijen groeien door stuifmeel, dat bijna alle essentiële aminozuren, vitaminen en vetten bevat,’ vertelt Jacco. ‘Het staat al sinds mensenheugenis bekend om weerstand-verhogende en geneeskrachtige eigenschappen.’

Propolis

Naast honing richt Jacco zich op productie en verkoop van propolis, een uniek kleverig goedje dat bijen gebruiken om hun kasten te verstevigen en te beschermen. ‘Pro-polis betekent letterlijk 'voor de stad'. Verschillende soorten bomen scheiden hars uit om zich te beschermen tegen letsels. Bijen verzamelen deze hars en voegen hier bij de verwerking een aantal stoffen aan toe. Dat product noemen wij de ‘propolis’. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat propolis effectief is tegen virussen, schimmels en bacteriën.’ Jacco verwerkt propolis tot zalven en tincturen, die geliefd zijn bij fysiotherapeuten en pedicures door het hele land.

Bewustwording

Voor Jacco draait imkeren niet alleen om producten maken, maar ook om bewustwording. ‘Zonder bijen en hun bestuivingsdiensten zijn er geen zaden en vruchten om de wereld te voeden,’ benadrukt hij. Daarom organiseert hij rondleidingen op zijn Texelse bijenlocaties. Tijdens deze rondleidingen vertelt hij over het leven van bijen en hoe mensen zelf kunnen bijdragen om ze te beschermen. ‘Koop bijvoorbeeld echte honing in plaats van goedkope imitatiehoning van suikersiroop. Beter iets minder van iets goeds dan veel van iets slechts,’ is zijn advies. Naast honing en propolis maakt Jacco bijenwaskaarsen, honingwijn, boenwas en conserveringsdoeken. Zijn producten zijn verkrijgbaar via zijn website en in lokale winkels zoals Novalishoeve in Den Hoorn, VOC De Kade in Oudeschild en Drogisterij Mets in Den Burg.

www.bijenraadsel.nl

Duits
Jacco van de Ree, Besitzer von Bijenraadsel, zog vor 18 Jahren nach Texel, um näher an der Natur zu leben. Er arbeitet mit der schwarzen Honigbiene, einer robusten Art. Seine Imkerei setzt auf natürliche Methoden, er nimmt nur wenig Honig ab und ersetzt ihn nicht durch Zuckerwasser. Neben Honig produziert er Propolis für medizinische Zwecke. Jacco organisiert Führungen, um das Bewusstsein für die Bedeutung von Bienen zu stärken. Seine Produkte sind lokal und online erhältlich.

English
Jacco van de Ree, owner of Bijenraadsel, moved to Texel 18 years ago to live closer to nature. He works with the black honeybee, a resilient species. His beekeeping follows natural principles, harvesting only minimal honey and not replacing it with sugar water. In addition to honey, he produces propolis for medicinal use. Jacco organizes tours to raise awareness about bees' importance. His products are available locally and online.

Het meest ongerepte stukje Texel

Op minder dan twee kilometer ten zuidwesten van Texel, iets westelijk van het Marsdiep, ligt een uniek natuurgebied: het onbewoonde eiland Noorderhaaks. Nog geen twee meter hoog is de zandplaat, maar dat is genoeg om alleen bij superstormvloed onder te lopen. En dus is het een echt eiland.

Dit stukje Texels grondgebied, dat door de eilanders zelf Razende Bol wordt genoemd, meet bij laag water zo’n vier vierkante kilometer. Bij hevige storm loopt de zandplaat soms helemaal onder. Zo woest en ruig als het er aan toe gaat bij zwaar weer, zo verstild en zelfs een beetje woestijnachtig is het er op warme, zomerse dagen. Verder is er niets op de Razende Bol. Alleen zand. En zeehonden en vogels. Veel zeehonden en vogels…

De Razende Bol is ontstaan doordat water uit de Waddenzee bij eb stuit op de opkomende vloed vanaf de Noordzee. De stromingen botsen als het ware op elkaar en het zand in het water bezinkt. De zandplaat verandert voortdurend van plaats en omvang, als een soort wandelend landschap. Momenteel rukt ‘de Bol’ per jaar wel honderd meter op in noordoostelijke richting. Ooit was in dit gebied een vergelijkbare zandplaat met de naam Onrust. Deze plaat groeide eind negentiende eeuw vast aan Texel. Of dat ook met de Razende Bol zal gebeuren is onzeker. De stroming in vaargeul het Molengat, tussen Texel en de Razende Bol, lijkt daarvoor vooralsnog te sterk.

Kraamkamer

De Razende Bol is belangrijk als rustgebied én kraamkamer voor twee soorten zeehonden: de gewone zeehond en de grijze zeehond. De grijze zeehond werpt haar jongen in de winter, de gewone zeehond in de zomer. Het eilandje is daarnaast een belangrijke rust- en broedplaats voor vogels. Bijna het hele jaar fungeert het als tussenstop voor grote aantallen trekvogels. Meeuwen, eidereenden, aalscholvers, slechtvalken, wulpen en stelt- en strandlopers rusten er uit en verzamelen er voedsel voor hun trek verder zuid- of juist noordwaarts. Onder de vogels die er broeden vind je onder meer bontbek- en strandplevieren en dwergsterns. De broedende vogels hoeven hier niet te vrezen voor roofdieren als vossen, die komen op de Razende Bol niet voor. Dat betekent niet dat de nesten veilig zijn, want bij een flinke storm loopt de zandplaat soms helemaal onder. Het gebeurt vrijwel iedere broedtijd wel een keer. Dan zijn alle legsels alsnog verloren en moeten de vogels opnieuw beginnen…

Do’s and don’ts

Niet alleen dieren vinden de Razende Bol aantrekkelijk. Het eilandje is een populaire bestemming voor boottochtjes vanuit de plezierhavens van Den Helder en Oudeschild. Op zomerse dagen kan het er behoorlijk druk zijn. Om de natuur in het algemeen en zogende zeehonden en broedende vogels in het bijzonder niet te verstoren, is de noordkant van het eiland voor publiek afgesloten. Natuurstichting Landschap Noord-Holland Noord heeft een website gemaakt met do’s and don’ts: www.razendebol.info. Daar vind je ook meer info, een plattegrond en een mooi filmpje.

Johannes/Johanna

In december 2012 spoelde er op de Razende Bol een enorme nog levende bultrug aan. Misschien herinner je je het verhaal nog: bultrug Johannes die later Johanna bleek. Heel Nederland was in rep en roer. Een paar dagen later landde er zeshonderd meter verderop ook nog een dode potvis. Deze bleek bij ontleding 83 kilo ambergris in zijn darmen te hebben, een zeer zeldzame, kostbare stof, die wordt gebruikt in de parfumindustrie. Natuurcentrum/zeehonden­opvang Ecomare verkocht het spul later voor – naar verluid – een bedrag tussen een half en één miljoen euro.

Die Razende Bol – Ein unberührtes Stück Texel

Die Razende Bol, auch Noorderhaaks genannt, ist eine unbewohnte Sandbank südwestlich von Texel. Sie verändert ständig ihre Form und dient als wichtige Brut- und Raststätte für Vögel sowie als Kinderstube für Seehunde. Aufgrund der starken Strömung bleibt sie isoliert. Besucher kommen oft mit Booten, doch zum Schutz der Natur sind einige Bereiche gesperrt. 2012 strandete hier der berühmte Buckelwal „Johannes“, der später als „Johanna“ identifiziert wurde.

The Razende Bol – Texel’s Wildest Spot

The Razende Bol, or Noorderhaaks, is an uninhabited sandbank southwest of Texel, constantly shifting due to currents. It serves as a crucial breeding and resting area for birds and seals. Though popular for boat trips, parts are closed to protect wildlife. In 2012, the stranded humpback whale "Johannes," later identified as "Johanna," made headlines. A nearby sperm whale also carried rare, valuable ambergris in its stomach.

Dit jaar markeert de honderdste geboortedag van Jan Wolkers, een van de grootste Nederlandse schrijvers en kunstenaars van de twintigste eeuw. Wolkers liet niet alleen een onuitwisbare indruk achter in de Nederlandse literatuur en kunst, maar hij verbond zijn naam ook onlosmakelijk met Texel, het eiland waar hij van 1980 tot zijn overlijden in 2007 woonde. De relatie tussen Jan Wolkers en Texel was er één van wederzijdse verrijking: het eiland bracht hem inspiratie, rust en natuur, terwijl hij Texel in de nationale schijnwerpers zette.

De keuze voor Texel

In 1980 vestigden Jan Wolkers en zijn vrouw Karina zich op Texel. Het eiland bood hen een toevluchtsoord, ver weg van de drukte en hectiek van het vaste land. De natuur van Texel – met zijn uitgestrekte stranden, duinen, bossen en vogelrijke gebieden – vormde een onuitputtelijke bron van inspiratie voor Wolkers. De stilte en ruimte van het eiland sloten naadloos aan bij zijn verlangen naar een harmonieus bestaan, waarin kunst, literatuur en natuur samensmolten.

Wolkers was gefascineerd door de seizoenen en de flora en fauna van Texel. Zijn liefde voor de natuur kwam niet alleen tot uiting in zijn schilderijen en beeldhouwwerken, maar ook in zijn literatuur, waarin hij regelmatig de kwetsbaarheid en schoonheid van de natuur benadrukte. Texel werd voor Wolkers een microkosmos waar hij zijn artistieke visie verder kon ontwikkelen.

Wolkers en de achtertuin

Een van de meest tastbare manieren waarop Wolkers zijn verbondenheid met Texel liet zien, was in zijn achtertuin. Samen met Karina legde hij een weelderige tuin aan rondom hun huis. Deze tuin was meer dan een toevluchtsoord; het was een levend kunstwerk waarin hij experimenteerde met planten en materialen. De tuin werd beroemd dankzij de VPRO-serie De Achtertuin van Jan Wolkers, die in 2002 en 2003 werd uitgezonden. In de serie liet Wolkers met zijn kenmerkende enthousiasme en humor zien hoe hij de natuur observeerde en waardeerde. Hij vertelde over de vogels, insecten en bloemen in zijn tuin, waardoor kijkers een intiem inkijkje kregen in zijn leven op Texel.

De serie was een onverwacht succes en bracht zowel Wolkers als Texel in de huiskamers van duizenden Nederlanders. Texel werd niet langer alleen geassocieerd met toerisme en stranden, maar ook met de diepere, poëtische band die Wolkers er mee had. Zijn liefde voor de natuur en het eiland inspireerde veel mensen om met andere ogen naar hun eigen omgeving te kijken.

Texel in Wolkers’ werk

Texel speelde ook een belangrijke rol in Wolkers’ literaire en beeldende werk. Hoewel veel van zijn bekendste romans, zoals Terug naar Oegstgeest en Turks Fruit, al vóór zijn verhuizing naar Texel waren geschreven, weerspiegelt zijn latere werk steeds vaker zijn leven op het eiland. In essays, interviews en columns beschreef hij het landschap en de natuur met een lyrische precisie die typerend is voor zijn stijl.

Ook in de film Zomerhitte (2008), gebaseerd op zijn gelijknamige novelle, speelt Texel een prominente rol. De film werd grotendeels opgenomen op het eiland en toont de unieke schoonheid van de Texelse duinen en stranden. Hoewel de film na zijn dood werd uitgebracht, is het een treffend eerbetoon aan de plek die zo’n grote invloed op zijn leven had.

De invloed van Wolkers op Texel

Jan Wolkers’ aanwezigheid op Texel had een grote impact op het eiland en zijn bewoners. Als bekende schrijver en kunstenaar bracht hij een zekere allure naar Texel. Zijn openheid, passie voor de natuur en uitgesproken persoonlijkheid maakten hem een geliefde figuur op het eiland. Bovendien zorgde zijn bekendheid ervoor dat Texel als cultureel en natuurlijk toevluchtsoord op de kaart werd gezet.

Wolkers’ rol als ambassadeur van Texel werd versterkt door de media-aandacht die hij genereerde. Zijn liefde voor het eiland inspireerde niet alleen toeristen, maar ook eilandbewoners om trots te zijn op hun unieke leefomgeving. Bovendien stimuleerde zijn aanwezigheid de culturele scene op Texel. In 2007 werd de Jan Wolkersprijs ingesteld, een jaarlijkse prijs voor het beste Nederlandse natuurboek, waarmee zijn nalatenschap en zijn band met de natuur blijvend worden geëerd.

Een blijvende erfenis

De wederzijdse relatie tussen Jan Wolkers en Texel heeft een blijvend stempel gedrukt op het eiland. Voor Wolkers was Texel een plek van rust, inspiratie en natuur, waar hij zijn creatieve talenten kon ontplooien. Voor Texel bracht hij een culturele en literaire rijkdom die nog steeds wordt gekoesterd. Dit honderdste geboortejaar van Wolkers biedt een uitgelezen kans om stil te staan bij de diepe band tussen de kunstenaar en het eiland.

In 2025, honderd jaar na zijn geboorte, blijven zijn woorden, beelden en natuurobservaties resoneren – niet alleen op Texel, maar in heel Nederland. Het eiland is veranderd door zijn aanwezigheid, net zoals hij werd gevormd door de schoonheid en rust die Texel bood. Zo blijven Jan Wolkers en Texel voor altijd met elkaar verbonden, als een symbiose van mens en natuur.

A Mutual Source of Inspiration

2023 marks the 100th birthday of Jan Wolkers, a celebrated Dutch writer and artist. Wolkers found inspiration in Texel, where he lived from 1980 until his death in 2007. The island provided peace and natural beauty that deeply influenced his art and literature. Wolkers' garden became an artistic project, and his bond with Texel is reflected in his works, such as the TV series De Achtertuin van Jan Wolkers and the film Zomerhitte. His legacy continues to inspire.

Eine gegenseitige Inspirationsquelle

2023 ist das 100. Geburtsjahr von Jan Wolkers, einem berühmten niederländischen Schriftsteller und Künstler. Wolkers fand Inspiration auf Texel, wo er von 1980 bis zu seinem Tod 2007 lebte. Die Insel bot ihm Ruhe und natürliche Schönheit, die seine Kunst und Literatur stark beeinflussten. Wolkers' Garten wurde zu einem künstlerischen Projekt, und seine Verbindung zu Texel spiegelt sich in seinen Werken wie der TV-Serie De Achtertuin van Jan Wolkers und dem Film Zomerhitte wider. Sein Erbe inspiriert weiterhin.

TexelNU
kranten online

Zomer 2021

Zomer 2021

Voorjaar 2021

Voorjaar 2021

TXNU ETP

TXNU ETP

TXNU Kids

TXNU Kids

Winter 2020

Winter 2020

Najaar 2020

Najaar 2020

Zomer 2020

Zomer 2020

Winter 2019

Winter 2019

Winter 2018

Winter 2018

Zomer 2018

Zomer 2018

Voorjaar 2018

Voorjaar 2018

Winter 2017

Winter 2017

Zomer 2017

Zomer 2017

Voorjaar 2017

Voorjaar 2017